Lekarze odgrywają kluczową rolę w naszym społeczeństwie, dbając o zdrowie i dobro pacjentów.
Nie tylko muszą być wykwalifikowani i kompetentni w swojej dziedzinie, ale również ponoszą dużą odpowiedzialność za podejmowane decyzje i opiekę nad pacjentami.

Czym jest odpowiedzialność zawodowa lekarzy?

Odpowiedzialność zawodowa, inaczej nazywana także odpowiedzialnością dyscyplinarną, jest
w głównej mierze odpowiedzialnością za popełnienie przewinienia w związku z wykonywaniem zawodu . Podstawą prawną odpowiedzialności zawodowej lekarza jest Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz.U. 2009 Nr 219, poz. 1708, t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1342), która wymienia zasady tejże odpowiedzialności. Określone są w niej podstawowe zagadnienia, takie jak: określenie, kto podlega takiej odpowiedzialności, jakie organy są właściwe do rozstrzygania w takich sprawach, jakie kary można wymierzać, a także za jakie czyny, można pociągnąć lekarza do odpowiedzialności. Zgodnie z tą ustawą podlega on odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki lekarskiej oraz przepisów związanych w wykonywaniem zawodu lekarza, niezależnie od odpowiedzialności z innych przepisów.

Co ciekawe, w przeciwieństwie do np. kodeksu karnego, ustawa ta nie określa precyzyjnie czynów, za które grozi kara, a jedynie pozostawia otwarty katalog, oparty w głównej mierze na zasadach etyki. Oznacza to, iż lekarz ponosi odpowiedzialność zawodową w przypadkach, w których nie postępuje zgodnie z narzuconymi mu przez prawo przepisami.

Jakie są strony postępowania?

Stronami postępowania w przypadku odpowiedzialności zawodowej lekarza jest:

- rzecznik odpowiedzialności zawodowej,

- lekarz, którego postępowanie dotyczy lub lekarz obwiniony,

- pokrzywdzony.

Zgodnie z przepisami - pokrzywdzonym jest osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone działaniem lub zaniechaniem lekarza. Posiada on prawo do ustanowienia najwyżej dwóch profesjonalnych pełnomocników, którzy w jego imieniu dbają o jego interesy. Obwinionym natomiast jest lekarz, któremu przedstawione zostały zarzuty lub przeciwko któremu skierowano do sądu lekarskiego wniosek o ukaranie. Lekarzowi przysługuje prawo do posiadania nie więcej niż dwóch obrońców.

Bardzo ważną rolę w całym postępowaniu także pełni okręgowy rzecznik odpowiedzialności zawodowej, który wchodzi w skład organów okręgowej izby lekarskiej. Zajmuje się wykonywaniem czynności sprawdzających i prowadzeniem postępowań wyjaśniających w sprawach odpowiedzialności zawodowej lekarzy. Sprawuje funkcję oskarżyciela przed sądami lekarskimi.

Wymierzenie kary

W przypadku uznania obwinionego za winnego zarzucanych mu czynów, następuje wymierzenie kary przez sąd lekarski. Spośród katalogu kar określonych w ustawie o izbach lekarskich, sąd może wymierzyć m.in. : upomnienie, naganę, karę pieniężną, zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do 5 lat, a ostatecznie najsurowszą - pozbawienie prawa wykonywania zawodu. Stopień dolegliwości kary jest zależny od stopnia przewinienia. Najłagodniejszą karą zatem, będzie upomnienie, które w niczym nie ogranicza dalszego wykonywania zawodu, a najsurowszą pozbawienie prawa wykonywania zawodu. Kara ta, oznacza, iż po uprawomocnieniu się wyroku skazującego, lekarz
w żadnej formie nie może wykonywać swojego zawodu. Następuje rozwiązanie stosunku pracy,
a także wykreślenie z Okręgowej Izby Lekarskiej bez prawa ubiegania się o ponowny wpis.

Jak wygląda postępowanie przed sądem lekarskim?

Takie postępowanie jest jawne, aczkolwiek istnieją przypadki kiedy ta jawność może zostać wyłączona. Dotyczy to sytuacji, w których jawność mogłaby naruszyć tajemnicę lekarską, obrażać dobre obyczaje, wywołać zakłócenie spokoju publicznego, czy ujawnić okoliczności, które ze względu na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnicy.

W myśl rzymskiej zasady – audiatur et altera pars - podczas postępowania strony muszą zostać wysłuchane, a także na bieżąco informowane o wszystkich podejmowanych czynnościach. Mają one prawo do wnoszenia środków odwoławczych od orzeczeń sądu, w przypadku gdy się z nimi nie zgadzają. Stronom przysługuje odwołanie (w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia), a także kasacja do Sądu Najwyższego (w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia).

Co ciekawe, ustawodawca umożliwił rzecznikowi skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego między pokrzywdzonym, a obwinionym za zgodą stron lub z ich inicjatywy. Postępowaniu przewodniczy mediator, a trwać ono może do 2 miesięcy, podczas których strony mogą dojść do porozumienia i konsensualnej próby załatwienia sprawy.

Przedawnienie i zatarcie skazania

Termin przedawnienia, w przypadku wszczęcia postępowania wynosi 3 lata, natomiast bieg karalności przedawnia się z upływem 5 lat od dnia popełnienia czynu.

Bieg kary rozpoczyna się wraz z dniem uprawomocnienia się orzeczenia. Zatarcie skazania natomiast następuje z urzędu, po upływie określonych w ustawie terminów, ale co ważne, informacja
o orzeczeniu kary pozbawienia wykonywania zawodu nie ulega zatarciu.